Jeroplan na Dojnom polju – prvi beogradski aerodrom

Prvi beogradski aerodrom je bio napravljen na lokalitetu Donje polje (poznatom još u to vreme i kao “Dojno polje“), između padina Bežanijske kose, okolnih domaćinstva starog sela Bežanija i močvarnih terena ka reci Savi.

Svečano je otvoren 25. marta 1927. godine, a pristanišna zgrada i prateći objekti, hangari i radionice su građeni i u narednim godinama, pa je Donje polje tek početkom tridesetih godina XX veka poprimilo pravi izgled vazdušne luke.

Aerodrom je pravljen sa dvostrukom funkcijom, da bude i vojna baza avijacijskih eskadrila Kraljevine Jugoslavije, ali i kao civilno saobraćajno čvorište, kako je avionski putnički saobraćaj počeo da se nezaustavljivo razvija u to vreme.

Iz Donjeg polja će do izbijanja Drugog svetskog rata svakodnevno poletati velike nezgrapne letelice, noseći putnike na čak 14 regionalnih i evropskih destinacija, a na dve travnate piste će sletati avioni više tadašnjih kompanija iz Italije, Nemačke, Francuske, Rumunije… Aerodrom je ubrzo postao i baza prve domaće avio-kompanije, čuvenog “Aeroputa”.

Ubrzani razvoj “zemunskog aerodroma”, kako su ga Beograđani kolokvijalno zvali, pratio je tako ekspanzivni razvoj Beograda u drugoj polovini tridesetih godina XX veka, kao sve užurbanije prestonice velike balkanske kraljevine.

Na betonsku platformu ispred pristanišne zgrade stupali su tih godina brojni akteri društvenog i političkog života tadašnje Evrope, među njima, nažalost, i oni koji će uskoro ceo svet baciti u ambis strašnog svetskog rata – nacisti Trećeg rajha poput ozloglašenih Hermana Geringa ili Jozefa Gebelsa.

U toku Drugog svetskog rata i okupacije, nemački nacisti će izgraditi i veliku betonsku pistu, čiji tragovi i danas ponegde postoje ispod peščanih nanosa ovog dela Novog Beograda, a aerodrom će im služiti kao džinovska logistička i vojna baza zbog čega će biti meta više Savezničkih bombardovanja u toku 1944. godine.

Aerodrom je funkcionisao i posle Drugog svetskog rata kao glavna beogradska vazdušna luka, sve do 1962. godine i otvaranja novog aerodroma “Surčin” (danas “Nikola Tesla”).

Na ovoj lokaciji je u poslednjih desetak godina sagrađeno mnogo novih objekata i poslovno-stambenih blokova (Airport city, West 65, itd), a kao zaštićeni spomenik na ovu veoma važnu tačku za istoriju Beograda ostao je sačuvan jedan od nekadašnjih hangara koji je projektovao naš čuveni naučnik Milutin Milanković.