Ratovi, poplave, nevreme, pljačke, spaljivanje do temelja – to je istorija mnogih srpskih mesta u Posavini.
Podizana u plodnoj ravnici uz obalu velike reke, i nedaleko od Beograda, bila su oduvek na vetrometini meteoroloških i ljudskih divljanja, od udara poplava do strašnih pohoda mnogih okupatora.
Ipak, retko se događalo ono što je zadesilo jedno takvo selo kod Obrenovca. Potpuno je opustošeno, nikad obnovljeno i zbrisano. Danas ne postoji nijedan trag njegovog postojanja – osim imena koje je volšebno preživelo uništenje: Breska.
Taj geografski pojam živi u narodnom govoru, sećanju i istorijskim spisima. A pamti se da je bilo veliko selo, koje je imalo i svoju crkvu brvnaru u 18. veku koju su koristili i meštani današnjeg Obrenovca, jer u toj varošici crkve nije bilo. Kraj tog veka označio je i kraj Breske, iako daleka istorija ovog naselja seže u antičko doba.
Breska se u pojedinim izvorima spominje kao potpuno spaljeno selo. A da su takve paljevine bile uobičajene u ovom kraju svedoči i činjenica da se obližnji Obrenovac sve do 1859. godine zvao – Palež!
Oko mesta na kojima se nalazila Breska formirana su druga naselja: Zvečka, Krtinska, Urovci i Ratari.
Mada se smatra da je Breska spaljena i satrta usled obesti lokalnih osmanskih kabadahija, ipak postoji mogućnost da je bio drugačiji razlog da se plamenom uništi ovo selo: ogromna opasnost koja je iz Breske u jednom trenutku zapretila svima. Jer, u pojedinim pisanim izvorima spominje se jeziva stvar u Breski – epidemija kuge!
Međutim, Breska je nastavila da živi u sećanju meštana, ali i u veoma opipljivoj spomeničkoj građi. Ključna je crkva u Zvečkoj, naselju koje je nastalo preseljenjem breštanskog življa.
Crkva iz Breske je takođe bila uništena do temelja, a njeno imanje i zidine postale su imanje meštana novog sela Urovci. A Sava je odnela i zidine…
Ipak, postoji osnovani razlog za verovanje da su predmeti iz ove crkve preneti upravo u Zvečku, gde je podignuta nova crkva. Današnji ikonostas crkve u Zvečkoj nikako ne odgovara onome iz crkava toga doba, već baš crkvama brvnarama, što ukazuje da je odnekud tu donet. Gotovo izvesno – iz stare breštanske crkve.
Iako ta Breska više ne postoji, ipak se to ime do danas održalo: naselje novijih kuća kod Termoelektrane Nikola Tesla sada nosi ovaj naziv. Stanovništvo tog kraja tako ni do danas nije zaboravilo da je postojala Breska, pa su i novo naselje prozvali starim imenom. Ipak, ta današnja Breska nema druge veze s onom istorijskom.
Beogradske priče – Ljudi, ulice, trotoari, prolazi, sudbine…
