Skrivena tik uz krošnje Botaničke bašte, na dnu Palmotićeve ulice, jedna masivna, siva zgrada, istura se ka Bulevaru despota Stefana i svakom prolazniku skreće pažnju.
Ali ugledaće je tek kada se i doslovce nađe ispod nje, pred velikom betonskom nadstrešnicom koja natkriva ceo ulaz u instituciju tu smeštenu – Urbanistički zavod Beograda.
To je zgrada u kojoj se “kroji” Beograd, domaćica institucije koja postoji više od 7 decenija, i za koju se neraskidivo vezuje posleratni period masovne gradnje, brutalizma, ere socrealističkih solitera, otvorenih blokova, bulevara…
Ozbiljan poduhvat modernog urbanističkog uređenja Beograda otpočeo je 1946. godine, kada je osnovan Urbanistički institut pri Ministarstvu građevina, da bi se naredne godine transformisao u Urbanistički zavod pri planskoj komisiji Srbije.
Ali, planiranje je bilo važno otkad postoji i moderna srpska država. Još je knez Miloš mogao da se nazove prvim srpskim urbanistom.
Ortogonalna mreža ulica i otklon od orijentalnog uređenja grada bio je cilj nove vlasti koja je utemeljila modernu, evropsku Srbiju. Još 1862. godine formirano je građevinsko odeljenje Popečiteljstva vnuternih dela.
Glavni zadatak Urbanističkog zavoda bio je da izradi Generalni urbanistički plan Beograda. Ali, vremenom postaje važna institucija za urbanističko planiranje i, konačno, 1967. godine raspisuje se i konkurs za novu zgradu Zavoda.
Čuveni arhitekta Branislav Jovin osvaja prvu nagradu (tim Urbanističkog zavoda), a iste godine Jovin za svoj rad na novoj zgradi dobija “Borbinu nagradu za arhitekturu”.
Moćna palata izgrađena je 1970. godine. Neobično je da se u centru grada, među starim zgradama, pored čuvene Botaničke bašte, našlo mesta za jednu tako modernu i moćnu građevinu, koja simboliše srce beogradskog urbanizma.
Iako je znatno odudarala od starih zgrada u okolini, svojom masivnom pojavom, bojom betona i okružena šumom Botaničke bašte delovala je kao neobična kamena planina. Na jedan intrigantan način postala je odmah svojevrstan zaštitni znak ovog dela Beograda.
izgledom i danas podseća na vreme kada je institucija koja je u njoj smeštena donosila sudbonosne odluke za razvoj Beograda.
To, uostalom i danas čini. Za Urbanistički zavod neraskidivo je vezana upravo izgradnja Novog Beograda i drugih velikih naselja u našem gradu, i to ne samo u vremenu kada se to činilo masovno, na državnom nivou.
Ovo delo smatra se za jedno od najznačajnijih dela arhitekture Beograda posle Drugog svetskog rata.
Kada je reč o samom arhitekti Jovinu, njegov trag u Beogradu nije samo utisnut ovom zgradom ili petljom kod Mostara.
Mnogo njegovih ideja koje je iznosio tokom šezdesetih, sedamdesetih i osamdesetih godina, kada je najpre bio deo tima oko gradonačelnika Branka Pešića, a zatim i u drugim institucijama – realizovane su tek u proteklih nekoliko godina.
Od popločavanja Oblićevog i Topličinog venca i njihovog pretvaranja u pešačke zone, zatim, izgradnje javne česme kod legendarnog “Zlatnog pevca”, silaska Beograda na reku Savu, uklanjanja železničke stanice iz centra pa sve do početka izgradnje metroa za koji se Jovin do poslednjeg dana života neumorno zalagao – neke su od njegovih najvažnijih vizija koje su ostvarene od 2015. godine do danas.
Beogradske priče – Ljudi, ulice, trotoari, prolazi, sudbine…
