Od, u početku skrajnute, nepoznate i mnogima nerazumljive, muzike do kasnijeg mejnstrima, muzički i stilski pravac rep je u tadašnjoj Jugoslaviji i Beogradu prošao, u najmanju ruku – trnovit put.
A prvi su u to trnje kročili beogradski dečaci iz grupe koja je ime dobila po popularnom češkom pivu: Budweiser.
Njihov spot za pesmu “On je lud” iz 1988. godine bio je prvi rep spot snimljen u Jugoslaviji. Dva tinejdžera, Predrag Cerović i Dušan Oljačić, bili su dovoljno drski i samouvereni da se upuste u eksperiment, koji će tek skoro deceniju kasnije definitivno postati vidljiv i prepoznat muzički pravac. Opevali su zlosutno, u vreme kada se cela tadašnja država klimala na staklenim nogama, šta nas čeka u nadolazećim devedesetim.
Iz današnje perspektive pesma i spot deluju veoma naivno, ali neophodno je sve posmatrati kroz prizmu toga koliko je čitav taj mladalački poduhvat odudarao od društvenih normi koje su dominirale u to vreme i takvoj sredini.
U vreme kada na sceni dominiraju Bijelo Dugme sa svojim “pastirskim rokom”, već trendovski odavno izanđala Riblja Čorba, ili patetični Đorđe Balašević, uz pandane sa folk strane oličene u simbolu poput produkcije “Južni vetar” čije se pesme masovno pevaju u pijanstvima na ispraćajima u “armiju” JNA, a sve kao “odlika generacije“, neki klinci su se našli da u pesmi “On je lud” pričaju umesto pevaju, i to o životu kriminalca koji se završava tragično.
Tipičan beogradski akcenat, užasan kvalitet slike i krš i lom na kom se nalaze “bezobrazni” klinci gradskog asfalta ovaj spot je jednostavno izdvojilo od svega što je moglo da se vidi do tada. Nije ni čudo da ga je bilo nemoguće pogledati ni na jednom od dva TV kanala državne televizije.
Tek će početkom rada beogradske TV kuće, legendarnog Studija B, nešto kasnije, ova rudimentarna produkcija moći da se pogleda. Studio B je, inače, bila i prva radio stanica koja je u svom programu emitovala ovu pesmu.
Seksualna revolucija i ekspanzija rok end rola, deca cveća kao nekakvi prethodno proklamovani ideali tinejdžerskih pobuna širom sveta, pa i u Jugoslaviji, delovali su naivno i istrošeno za grupu koja se obraćala rečima koje su mogle da se čuju samo na ulici.
Klinački samouvereni, ni sami nisu mogli da pretpostave kakav su put repu ipak otvorili. Dalibor Andonov Gru, koji je čak 8 godina kasnije, 1995. izdao prvi zvanični rep album “Da li imaš pravo” postavši zvezda domaće scene, i sam je obradio pesmu “On je lud” kao omaž.
U narednim godinama, a posebno sa izbijanjem rata i ogromne društvene krize od 1992. godine, pojaviće se više grupa koje su negovale rep kao izraz bunta i nepristajanja na socijalnu teskobu, na isti način na koji je taj pravac i nastao u getoima Njujorka deceniju ranije. U beogradskoj subkulturnoj istoriji ostali su zapamćeni Who is the Best, Robin Hood, Sunshine.
Ironično ili ne, tek zanimljivo je da su Budweiser imali priliku da vežbaju na veoma neobičnom mestu – u improvizovanom studiju na Bežaniji kod “Save svinjara”.
Sava je bio roker koji je imao poljoprivredno imanje, gajio je svinje, a jednu šupu opremio je i njena vrata otvorio za mladu krv koja će promeniti muzičke i kulturne tokove.
Naslovna fotografija: via VICE Srbija / Galeb Nikačević
Beogradske priče – Ljudi, ulice, trotoari, prolazi, sudbine…
