Spomenici “Narodno-oslobodilačkoj borbi” podizani su širom Jugodlavije od 1945. godine i doslovce u svakom gradu i selu.
Neki od njih su neobične i veoma moderne skulpture, remek dela kojima se i danas mnogi dive, kao što je, naprimer, spomenik u Kragujevcu ili onaj na Kosmaju.
Deo tih spomenika su jednostavniji prikaz likova, boraca i ratnika. Puška, prkos, gole grudi koje hrabro hitaju u borbu, partizanske kape… česti su motivi ovih spomenika.
Ali ima i drugačijih.
Već smo pisali o Spomeniku obalskom radniku kod beogradskog Pristaništa, skulpturi koja svojom simbolikom požrtvovanog i hrabrog čoveka, a čije je srce vezano za reku, može biti smeštena u bilo koje doba.
Postoji, međutim, i jedan, uslovno rečeno, zaboravljeni “komunistički” spomenik u Zemunu, koji je veoma zanimljiv, lep i – neprimetan.
Moćan je, ali ne i pretenciozan, uklopljen odlično u ambijentalnu celinu i nalazi se na Avijatičarskom trgu, u parku, odmah pored zgrade Komande vazduhoplostva.
Spomenik palima u ratu 1941-1945. godine postavljen je na visokom stubu. Na samom vrhu nalazi se moćna statua žene raširenih ruku.
Ova simbolika odnosi se na slobodu, ali se uklapa i u celinu sa Komandom vazduhoplovstva.
Kada se približite ovom spomeniku videćete i reljefe na postamentu, koji direktno prikazuju ratnike NOB.
Taj deo zaista jeste prepoznatljivi detalj spomenika ovakvog tipa, ali kada pogledate uvis, ponovo ćete videti moćnu statuu čije se raširene ruke iz ovog ugla mnogo bolje vide.
Spomenik je bio u lošem stanju do pre nekoliko godina, kada je obnovljen.
Čini se da je ovaj spomenik postao simbol Zemuna, ali takav da ga ne primećujete često. Tek kada bi spomenik nestao sa ovog mesta, prolaznik bi shvatio koliko bi trg bio prazan, i hladan.
Delo vajara Jovana Kratohvila (1924-1998). On je radio i stvarao u Beogradu – bio je profesor Univerziteta umetnosti, pa i rektor u periodu od 1971. do 1973.
Kratohvil je, imače, i autor spomenika sovjetskim ratnim veteranima na Avali, poginulim u avionskom udesu 1964. godine.
Zanimljiv detalj za ovog umetnika je da je u mladosti bio vrhunski sportista.
Pre rata on je bio prvak Jugoslavije u plivanju, a potom šampion države u streljaštvu i osvajač drugog mesta na Svetskom streljačkom prvenstvu.
Beogradske priče – Ljudi, ulice, trotoari, prolazi, sudbine…
