Zašto obeležavanje oslobođenja u Beogradu ima čak 10 datuma

Kao Dan oslobođenja od nacističke okupacije u Drugom svetskom ratu, Beograd slavi 20. oktobar, u znak sećanja na datum kada je 1944. godine poslednji Hitlerov vojnik isteran iz prestonice koju je 4 godine krvavo terorisao.

Istini za volju, na teritoriji Beograda je ostala jedna veća grupa neporaženih nemačkih vojnika koja se ukopala u Staroj Šećerani na Čukarici odakle jugoslovenski partizani nisu uspeli da je izbace sve do 21. oktobra kada su se Nemci povukli preko Ade Ciganlije i Save ka selu Bežanija. Ali, taj izolovani slučaj nije pokvario veliku pobedu u Beogradu, i zbog njega datum proslave nije bio izmenjen.

Kako su jedinice sovjetske Crvene armije i partizanske formacije prilazile Beogradu, tako su redom oslobađale od nacista sela u okolini koja će znatno kasnije postati velika gradska naselja, dok se grad bude širio u drugoj polovini 20. veka. Zato danas imamo i različite datume kada se na prostoru Grada Beograda obeležava ovaj praznik.

Tako svako mesto ili opština danas imaju svoj Dan oslobođenja, kada se, tradicionalno, borcima polažu venci.

Akcija oslobođenja Beograda počela je još 21. septembra 1944. Krvave borbe usledile su na prilazu Beograda, najpre pred i na samoj Avali, gde su mnogi crvenoarmejci zajedno sa našim borcima stradali. Nemačka odbrana Beograda bila je najteže utvrđena na beogradskoj planini.

Snage oslobodilaca krenule su na Beograd iz četiri pravca, a koliko su borbe bile teške i kako se oslobađao kvart po kvart svedoči i podatak da su 16. oktobra oslobodioci stigli do Narodnog pozorišta, a osvojili su ga tek dan kasnije. Tek 19. oktobra petokraka se zavijorila na “Albaniji”. Tokom noći Nemci su se povukli u Zemun, a tek 22. oktobra oslobođen je i ovaj deo grada.

Među prvima su oslobođeni Sremčica i Velika Moštanica, kao i Barajevo, koji Dan oslobođenja proslavljaju 10. oktobra.

Borča je, takođe, oslobođena nešto ranije, 12. oktobra.

Ripanj je u ruke oslobodilaca pao 13. oktobra, a dan kasnije Ostružnica i Železnik.

Žarkovo, nekada selo nadomak Beograda oslobođeno je 15. oktobra.

Dan kasnije, 16. oktobra slavi se Dan oslobođenja Zvezdare.

Grocka i Ritopek su oslobođeni 17. oktobra.

Nakon Beograda, 20. oktobra, sledi Dan oslobođenja Zemuna, kao i Surčina i Bežanije – 22. oktobar.

O tome da se neprijatelj nije lako predavao govori podatak da je Batajnica oslobođena tek 24. oktobra.