NAJNOVIJE
Top

Smeo pogled, blagi osmeh… Lice čoveka koji izgleda kao da bi u trenu bio spreman da poleti i ka zvezdama. Bio je pravnik, fudbaler i pilot.

Njegov život i smrt obeležila je ideja internacionalizma u koju je verovao.

Božidar Boško Petrović je poginuo u borbi na nebu Španije 1937. godine, sa svega 26 godina. U legendu je otišao kao neustrašivi pilot koji je za mesec dana uništio čak 7 aviona fašističkih snaga, od čega je jedna njegova vazdušna pobeda ušla u istoriju svetske avijacije: prvi je koji je srušio tada najmoderniji i do danas ozloglašeni nemački avion, udarnu pesnicu Hitlerove Luftvafe “Meseršmit 109“.

Rođen je u Beloj Palanci, iako je po poreklu roditelja Ivanjičanin. Njegova majka bila je krojačica koja se udala za policajca sa službom u toj jugoistočnoj srpskoj varošici. Put ga je dalje odveo u Beograd, Novi Sad, fudbal, avijaciju…

Tri godine pre smrti postaje pilot Jugoslovenskog kraljevskog ratnog vazduhoplovstva. Bio je to viteški red u našoj vojsci, koji je svoju neustrašivost pokazao 6. aprila 1941. godine. Božidar nije tada poleteo, iako bi sigurno branio beogradsko nebo. Već je bio među zvezdama…

Umetnički prikaz ogorčene vazdušne bitke za odbranu Beograda od nacističkih bombardera u ranu zoru 6. aprila 1941. godine. Da je preživeo rat u Španiji, Boško Petrović bi kao osvedočeni pilot-as tog dana za komandama našeg aviona sigurno smanjio brojčano stanje Hitlerove avijacije…

Pa ipak, u jednom ratu jeste učestvovao – u španskom građanskom. Mnogi levičari iz naše zemlje odlazili su da se bore protiv onoga što je razorilo Španiju – puča klero-militarista i uništenja republike. Ni taj put nije bio lak, kraljevina je pokušavala da spreči odlazak naših ljudi u ovaj rat.

Kao pripadnik republikanskog vazduhoplovstva postao je heroj zbog svojih ratnih uspeha. Upisao se ne samo u špansku, već i u svetsku istoriju, s obzirom na značaj koji je ovaj veliki trogodišnji građanski rat imao. I to u predvečerje surovog Drugog svetskog rata!

Ali, njegovo ime nije značajno samo u avijaciji, već i u fudbalu, pa ne čudi što se tabla posvećena njemu nalazi kod Partizanovog stadiona.

Boško se po dolasku u Beograd brzo zainteresovao za fudbal. Kada je prekinuo školovanje u Beogradu i nastavio ga u Novom Sadu, briljira u FK “Vojvodina”, a odigrao je jedan meč i u dresu reprezentacije Jugoslavije – i to protiv Francuske u Parizu.

Završio je Pravni fakultet i Pilotsku školu Prvog vazduhoplovnog puka u Novom Sadu na kojem je stekao zvanje rezervnog oficira i pilota lovca, što je, zajedno sa njegovim ideološkim uverenjima predodredilo njegov dalji život, ali i smrt.

Bez fudbala teško da bi i stigao do Španije – saznao je da BSK gostuje u Francuskoj i prelazi u taj klub, gde biva toplo prihvaćen i upućen na put u Francusku. Treba napomenuti da se ploča sa njegovim imenom zato i nalazi baš na stadionu Partizana jer se nekada tu nalazio stadion BSK.

Spomen ploča koja i danas stoji na stadionu u Humskoj ulici.

Po dolasku u Francusku sa lažnim pasošem prelazi u Španiju i priključuje se dobrovoljcima. U ogorčenim bitkama na azurnom nebu sunčane Španije, Boško brzo pokazuje svoj talenat i hrabrost.

Već u prvim okršajima pred njegovim mitraljezima na zemlju padaju zapaljeni avioni kojima upravljaju piloti iz fašističke Italije i nacističke Nemačke. Boško neustrašivo napada i ruši brojne agresorske letelice: italijanske “Fijate“, nemačke “Dornijee” i “Meseršmite“, i slava mu brzo raste među republikanskim snagama. Njegov lik se pojavljuje i na plakatu kojim se Španci pozivaju na odbranu republike.

Lik Boška Petrovića u sredini plakata, sa pilotskom kapom

Nažalost, rat je bio surov i bez milosti. 12. jula 1937. godine nedaleko od Madrida, jureći da obori još jednog od fašističkih italijanskih “Fijata” Boško se strmoglavljuje na zemlju za komandama svog sovjetskog borbenog aviona, Polikarpov I-15

Ilustracija izgleda aviona kojim je leteo Boško Petrović. Vazduhoplov je bio napravljen u Sovjetskom savezu, a nosilo je oznake Republike Španije. Crtež: Zoran Đurić

Počivalište mu je ostalo zauvek nepoznato. Njegovo telo je završilo u nekoj od grobnica koje i danas čekaju da budu otkrivene u španskoj zemlji, posle devet decenija . Ali, u Beograd su nekako ipak stigle njegove lične stvari, od kojih je kasnije ostao sačuvan samo pasoš koji danas kao poseban raritet stoji u Muzeju vazduhoplovstva na beogradskom aerodromu Nikola Tesla.

Jedna lepa i tiha ulica na beogradskom Dedinju danas nosi ime po pilotu heroju