Nije Beograd nekada bio ni nalik nekom urbanom naselju u širem smislu. Ono što sada smatramo gradskim jezgrom, bilo je ne tako davno – leglo beznađa, siromašrva i zaraze.
Elem, u opširnoj analizi Zlate Vuksanović Macure „Život na ivici: Stanovanje sirotinje u Beogradu 1919 – 1941“ navodi se da je specifičan vid rentijerstva bilo – izdavanje praznih placeva ili nekog dela na kojem su kirjadžije same podizale kuće, odnosno udžerice.
Kao poseban primer Vuksanović Macura izdvaja Pištolj-malu i dva imanja u Dobračinoj ulici 59 i 68. Njihova vlasnica Teodota Panđela podelila ih je na manje parcele i davala ih „u godišnji zakup raznim licima koja su na istim podigla male nehigijenske stanove, protivno propisima“.
Navodi se da su prve udžerice podignute oko 1925. godine. Već sredinom tridesetih na broju 59 bilo je šesnaest, a na broju 68 čak devetnaest stanova!
Stambenom anketom iz 1933. ovi objekti su nazvani čatrljama i zabeleženo je da su bile slabo građene, da su imale samo jednu prostoriju prosečnih dimenzija 3 puta 3 metra kvadratna sa plafonom visine 2 metra, da su imale zemljani pod, te da su bile vlažne i mračne…
Takođe je zapisano da je u prostoriji od 18 kvadrata živela šestočlana porodica.
Zbog prenaseljenosti opština je zabranjivala nelegalnu gradnju, ali nisu znali protiv koga da povedu spor pred sudom! Mnogi koji su živeli u tim udžericama nisu ih oni podigli, već su ih kupili od onih koji su prethodno živeli u njima i koji su ih zapravo i sagradili. A neki su bili već treći ili četvrti korisnici čatrlje.
Na kraju je zaključeno da je stvarni krivac za ovu krajnje nehumanu situaciju kriva Teodota Panđela, kao vlasnica pomenutih parcela.
Stoga je naloženo rušenje, kojem se pristupilo 1934. godine. Ali mnogo sličnih udžerica je i dalje opstalo u tadašnjoj Pištolj–mali.
U dopisu Odeljka za građevinski odbor i kontrolu zidanja iz avgusta te godine opštinska služba toponim Pištolj-mala koristi za čak nekoliko delova gradskog tkiva.
Činile su je tri velike nepovezane celine. Jedna grupacija kuća nalazila se na prostoru današnjeg Pančićevog parka, odnosno između ulica Kapetan Mišine, Knićaninove i Pančićeve. Druga je obuhvatala prostor između Dobračine i Svetozara Miletića, dok se treća “Pištolj mala” protezala se od sadašnje Ulice Žorža Klemensoa i Svetozara Miletića ka Dunavu.
Beogradske priče – Ljudi, ulice, trotoari, prolazi, sudbine…
