Simbol gradskog preskakanja Dunava – Borča

Jedno staro banatsko selo, osnovano na plavnom terenu, daleko od grada i sa burnom istorijom, danas je simbol beogradske periferije, mada već dugo ne tako daleke kada se posmatra dvomilionski grad.

To nekadašnje selo postalo je upečatljiv primer ekspanzije prestonice van prirodnih granica – u ovom slučaju preko velike reke Dunav, i močvarnih terena oko njenih obala, u banatsku ravnicu.

Borča – grad u gradu, prava košnica, definitivno najveće prigradsko naselje i mesto dobro prepoznatljivo na mapi Beograda.

Od sela, Borča je krajem 20. veka postala moderno naselje u kojem su podizane višespratnice, podeljeno na nekoliko mesnih zajednica, tako da svi znaju za Centar 1, 2 i 3, kao i za čuvenu Gredu.

Nadomak Borče nalazi se jedno od najvećih beogradskih grobalja Zbeg, a oko uređenog dela naselja tokom devedesetih godina niklo je ogromno “divlje” naselje.

“Zrenjaninac” (put) postao je jedan od najprometnijih u gradu, a Pančevački most uzan da prihvati sav saobraćaj usmeren, pre svega, ka Borči.

Izgradnjom Pupinovog mosta i nove saobraćajnice koja ga povezuje s Pančevačkim putem i budućim mostom kod Ade Huje, Borča je dobila “poluprsten” koji će biti okosnica njenog daljeg razvoja.

U 21. veku Borča će dobiti i tramvaj, koji će ići upravo Zrenjaninskim putem i rasteretiti ga autobuskog saobraćaja.

Do tada, devedesetpetica ostaje simbol Borče, ali i beogradskog prevoza uopšte, kao jedna od najdužih, najfrekventnijih i uvek punih linija koja spaja dva kraja grada sa centrom, preko dva mosta i dve reke.

Premda se nalazila na veoma nezgodnom terenu, jer čitavo to područje postalo je pogodno za dalji razvoj tek kada su urađeni kanalska mreža i nasipi duž Dunava i Tamiša, prostor na kome se nalazi Borča bio je interesantan i narodima koji su naše krajeve naseljavali pre nove ere.

Samo ime Borča, ipak, ne spominje se sve do 15. veka. Tada je u ovom seocu prespavao ugarski kralj Žigmund Luksemburški. Za Borču su se, kao i za mnoga druga naselja na ovim prostorima borili Austrijanci i Turci, pa je malo bila pod jednom, malo pod drugom kapom.

Ipak, ona je po strukturi stanovništva srpsko selo još od 16. veka.

Danas, kada kažemo Borča, pre svega mislimo na novogradnju, gužvu i urbanizaciju.

Ipak, mnogi ne znaju da je Borča bila jedno zaista tipično ravničarsko podunavsko naselje, koja je u jednom delu i danas zadržala svoj stari izgled: u tzv. Staroj Borči, gde su još opstale banatske kućice, stara crkva i gde još vlada onaj mir karakterističan za ravničarska sela.

Pa ipak, tako staro i bogato selo gutali su i plamen i voda.

Zbog epidemije kuge u 18. veku do temelja je spaljena, a u 19. veku bila je potpuno poplavljena.

Poplave su se dešavale na svakih 50 leta – 1826, 1888. i 1924. godine, ali izgradnjom nasipa, tj. uređenjem Pančevačkog rita, ovaj prostor postao je bezbedno i pitomo mesto za život.

Pored Borče, poznata naselja na tzv. levoj obali Dunava su i Padinska Skela, Ovča, Krnjača i Kotež.