Stihijski izgrađena naselja, bez reda i plana, jedan su od gorućih problema Beograda. Kako su se sudarili struka i egzistencija, odnosno, nekadašnji urbanistički planovi i planovi porodica kojima je najpreči bio krov nad glavom, najbolje se vidi na primeru naselja Kotež.
Za one koji nikada nisu ušli u ovaj, nekada jedinstven projekat gradskih planera iz 1960-tih, reč je o mikronaselju sa uređenim ulicama i malim zgradama koje je zadržalo svoju simetričnu, romboidnu formu kroz koju prolazi gradski autobus 43.
Osim toga, u Kotežu i dalje postoji i sistem četiri “kraka“, slepih ulica u kojima je predviđen miran porodični život u istovetnim zgradicama. Celo naselje izgleda kao detalj na nekom ćilimu.
Ali, ovaj centar naselja, koji su okruživale njive, sada je opkoljen slojevima i slojevima nepravilnih uskih ulica i gusto zbijenih kuća građenih kako se moglo i umelo – uglavnom bez adekvatne planske dokumentacije. Podignute su u teškom vremenu 1990-tih i ranih 2000-tih, kada su prazne ledine oko malog Koteža bile idealne za prihvat svih onih ljudi koji su zbog ratne nesreće morali da napuštaju svoja mesta i spas traže u Beogradu.
Kotež je tako postao gotovo meganaselje koje se spojilo s obližnjim Borčom i Krnjačom u gotovo jednu celinu, a jedina urbanistička orijentacija na mapi, i trag nekadašnje vizije planera j arhitekata, jeste upravo to staro jezgro mesta, romb oko koga se sve “vrti”.
Glavne su tu četiri ulice – Glinskih žrtava 1941. godine, Olge Jovičić, Branka Miljkovića i Dr Dragiše Mišovića. Unutar njih nalaze se dva vrtića i škola, ambulanta, mesna zajednica, igralište, crkva. I to je sve što je ostalo od uređenog naselja i infrastrukture koja je morala da istrpi ogromno neplansko uvećanje mesta.
Lepo je to bilo zamišljeno, s drvoredima, trotoarima, osvetljenjem, kanalizacijom, a i danas se, ruku na srce, jezgro Koteža kotira kao dobro mesto za život.
Međutim, ako zađete u okolne ulice, načisto ćete se pogubiti bez dobrog GPS-a.
Iako je to relativno novo naselje, generacije mogu da se pohvale da su “starosedeoci”, budući da je ono naseljeno još davne 1968. godine i bio je organizovano kao radničko naselje. Beograd je bio blizu, na svega 7 kilometara, a mesto je okruživala priroda. Van civilizacije, a na 15 minuta od Trga republike. Tako je to bilo sve dok se Krnjača i Borča nisu toliko izgradile da su Pančevački most i Zrenjaninski put postali opterećeni doslovno kao najdtroži centar grada!
Kotež je postao popularan i u urbanoj kulturi – kako to obično biva, klinci s periferije gradili su uličnu kulturu. Bendovi iz Koteža u svojim pesmama često spominju “rodni kraj” i svoj simbol – liniju 43.
Iz Koteža potiče i rado o njemu govori popularni reper i izvođač Ajs Nigrutin.
Beogradske priče – Ljudi, ulice, trotoari, prolazi, sudbine…
