U kom beogradskom kvartu živite?

Godine 1949. Beograd je po svojoj administrativnoj formi izgledao još kao predratni, počivao je na bombama uništenom nasleđu kraljevine i čak i nacističke okupacije.

Ali, to je bilo vreme i kada je otpočela neverovatna transformacija iz relativno male prestonice za okvire tadašnje Evrope u pravi velegrad, metropolu sa svojim bulevarima, soliterima i novim naseljima koja su od nekadašnjih sela stvarala gradske celine.

Šta možemo da vidimo na mapi “novog početka” iz te 1949. godine ?

Beograd u obliku onog starog, predratnog, sa izmenjenim imenima onih ulica i trgova koji su sećali na staru vlast… I tu se vidi podela na beogradske opštine, koje se tada još nisu zvale onako kao što ih zovemo danas. Bili su to kvartovi, rejoni, kao u Beču, I, II, III, IV. A oni su, pak, bili preteča današnjih 17 opština.

Kom kvartu je jednom pripadao vaš sadašnji kraj grada?

To i nije tako teško odrediti, jer su se granice današnjih opština izgleda crtale na osnovu ovih prvih posleratnih izmena u organizaciji grada.

Kvart I bio je ono što danas zovemo Stari Grad. Kvart II bio je – Palilula, a III, zajedno sa delom sedmog kvarta, današnji Savski venac. Čukarica je nastala takođe na prostoru VII kvarta, deleći tako ovu teritoriju sa sadašnjim Savskim vencem.

Četvorka je postala Vračar, a šestica Voždovac. Petica se “konvertovala” u Zvezdaru.

Inače, zanimljivo je da je Zvezdara ispisano malim slovima u zoni opservatorije, a velikim slovima ispisano je preko današnje Zvezdare “Veliki Vračar“.

Zemun se delio na čak tri dela: Gornji Grad, Novi Grad i Donji Grad.

Takva podela na kvartove potpuno je bila drugačija od one iz dvadesetih godina. Tada su se, u potpuno drugim granicama, izdvajali: Savamalski, Dorćolski, Varoški, Terazijski, Palilulski i Vračarski kvart, kao i komesarijati Topčiderski i Čukarički. Svi oni činili su jednu Opštinu grada Beograda.

I mreža tramvaja podsećala je na onu staru, s jednom velikom razlikom – kada se malo bolje zagledate trasa jedinice (1a i 1b) je bila isprekidana crta, što je označavalo novinu u gradskom prevozu – trolejbusku liniju koja je zamenila tramvajsku. Trolejbus je prolazio čak i kroz Knez Mihailovu ulicu.

Dvojka je imala trasu kao i današnju. Trojka (za Rakovicu) i trinaestica (za Čukaricu) vozile su kroz Kneza Miloša, dok je još bila ucrtana stara “devetka” trasom Bulevara despota Stefana do Karaburme. Tada je već to bila Ulica 29. novembra.

Sedmica je vozila do Novog groblja, a šestica do Bulevara, koji se tada zvao Bulevar Crvene armije.

Linija 10 vozila je do Bulevara vojvode Stepe, slično kao i danas.

Beograd u to vreme još nije imao Brankov most, pa je sa Zemunom bio vezan samo Starim savskim mostom – mostom koji su sagradili nacisti, kao i železničkim mostom, starim, razume se.

U to vreme gotovo jedina linija masovnog gradskog prevoza do Zemuna vozila je preko reke – brodom.

Komunisti, ipak, nisu menjali mnoge toponime i nazove ulica, ali glavni simboli nove države i režima bili su vidljivi na mapi.

Osim spomenutog Bulevara Crvene Armije, koji je potom postao Bulevar revolucije, može se pronaći i Bulevar maršala Tita, ali i Ulica maršala Tita, potom Ulica 27. marta, kao i Maršala Tolbuhina. Na mapi je i Bulevar jugoslovenske armije, kasnije skraćeno nazvan JNA, a danas Bulevar oslobođenja.

Bulevar Crvene armije i Maršala Tolbuhina postoje i danas, ali su u 21. veku imena oslobodilaca Beograda iz SSSR poneli novobeogradski bulevari.

Srpski velikani poput kneza Miloša, vojvode Stepe, vojvode Mišića, vojvode Putnika, i Stefana Nemanje i dalje su činili prepoznatljive gradske magistrale, koje su pod tim imenima poznate i danas.