Kada u Donji grad Beogradske tvrđave ulazite iz pravca tramvajske okretnice na Kalemegdanu, prolazite kroz jednu rustičnu i lepu kapiju.
Deluje samo kao jedan od brojnih ostataka nekadašnjeg moćnog grada, mada nekako drugačiji po svojoj dekoraciji. Ali, ta kapija nije bila nimalo “usputna” – ona je bila kruna čitavog prostora koji je pred vama, svečani i glavni ulaz u Donji grad u kom je upisan simbol nekadašnjeg velikog carstva.
To je kapija Karla VI, oca čuvene austrijske kraljice Marije Terezije i dede u svetskoj istoriji još poznatije Marije Antonaete, francuske kraljice, žene Luja XVI.
Pred kapijom je stajao jedan most, a ispod je bio kanal pun vode. Tuda je gradu moglo čamcima i malim lađama da se priđe i sa reke.
Mostić se podizao da bi plovila prošla, ali su ona pomno bila praćena, pa je u slučaju potrebe uvek bila spremna i artiljerija.
Zašto je ova kapija baš toliko važna i zašto će ona tek nakon obnove koja je u toku doći do izražaja?
To je jedini fino dekorisan objekat u Donjem gradu tvrđave, sa reljefom koji je pravo umetničko delo. Kapija Karla VI najlepši je primer baroka u centralnoj Srbiji, a na njenim reljefima mogu se uočiti uticaji čak i iz severne Italije.
Tvrđava je bila vojni objekat i zbog toga je teško u njoj pronaći neki poseban umetnički detalj, ali kapija, kao glavni ulaz u Donji grad, morala je biti posebno obrađena. Izgrađena je u periodu austrijske vladavine od 1717-1739. godine. Kroz kapiju je simbolično predstavljena država i vladar, a na njenim stranama jasno se ističe završni kamen, koji spaja dva luka.
Završni kamen je najveći i najlepši, na njemu je uklesano slovo C, a simbolika je velika – kada bi neko raspolagao takvom silom da uništi taj kamen, srušio bi se ceo luk, kapija – uništenjem cara pala bi država.
Ova kapija jeste delo ruke tuđina, ali izgrađena je u vreme kada je Beogradska tvrđava dobila danas prepoznatljivi izgled. Menjali su se vladari, vratili su se Turci, koji su uništili čak i ploču koja je bila posvećena Karlu VI, ali nisu srušili kapiju.
Ali za srpsku nacionalnu istoriju najvažnija je unutrašnja strana kapije – tu je predstavljen grb Tribalije, kako su Srbiju tada smatrali Austrijanci. Naravno, iznad grba zemlje kojom su zavladali Austrijanci su postavili i carsku krunu.
Ali, spomenuti grb nije ni nalik današnjem grbu Srbije. To je vepar sa glavom koju je probola strela.
Baš taj simbol, koji se sada ne vidi baš onako jasno kao na starim fotografijama, zbog protoka vekova, bio je na zastavi Karađorđevih ustanika kada su 1804. godine krenuli u oslobođenje Beograda.
Neko je morao da stane pred tom veličanstvenom kapijom i da nadahnut njenom simbolikom iz čitavog konteksta “izvuče” srpski grb, pod kojim će se boriti za slobodu.
Beogradska tvrđava zvanično je završena 1736. godine. Ubrzo, Austrijanci napuštaju Beograd, ali ovaj kratak period njihove vladavine ostavio nam je ovo kulturno nasleđe, budući da je ulaganje u Beogradsku tvrđavu bio jedan od najvećih poduhvata u Evropi toga doba.
Podsećamo, u toku su radovi i na obali Dunava, iskopava se i jedna vodena kapija koja će biti prezentovana, zajedno da delom bedema, u oviru budućeg linijskog parka. Ovaj dragulj su železnička pruga i zbog nje nabacani zemljani nasip skrivali čitavih 80 godina.
Beogradske priče – Ljudi, ulice, trotoari, prolazi, sudbine…
