Jedna od centralnih beogradskih zgrada na današnjem Trgu republike (do 1945. zvao se Pozorišni trg), koja ga i formira zajedno sa Narodnim muzejem i Narodnim pozorištem, moderna i svedena “Palata Riunione” bila je mesto u kome je do 6. aprila 1941. godine – carovala nemačka špijunaža.
To je bila zgrada Ferkersbiroa – Saobraćajnog (“turističkog”) ureda Hitlerovog Trećeg rajha.
Nemci su gajili dobre kulturne i privredne veze sa Jugoslavijim, a naročito sa sopstvenom manjinskom zajednicom u zemlji. A u samom Beogradu je za oko dve decenije nemačka kolonija narasla sa 137 na 5.000 članova.
Pored tih pet hiljada jkoji su se od 1934. u sve većem broju doseljavali u Beograd, neko će reći – po zadatku, – na široj teritoriji grada živelo je oko 10.000 domicilnih Švaba, najviše u Zemunu i Pančevu.
Preko tih veza širila se i špijunska mreža, a poseban zadatak imali su – “turisti“. Takozvani “Nemački Turistički biro” bio je stanica za Nemce koji bi dolazili da vide lepote naše zemlje. U ovom centru, čiju je delatnost vlast tolerisala, usmeravao se rad putnika angažovanih da na terenu prikupljaju sve informacije od značaja za Treći rajh.
Tako naivno, sa jednim koferom, “znatiželjni tursisti” obilazili bi Srbiju i druga područja sa precizno datim instrukcijama šta to treba da vide.
Ferkersbiro je otvoren 1934. godine, a četiri godine kasnije njime rukovodi Karl Kraus, budući šef Gestapoa za Beograd.
Svima su dobro poznate i slike sa beogradskog Sajma, na kojima se vijore nacističke zastave i predstavljaju vrhunski proizvodi iz Nemačke. Privredna saradnja bila je, takođe, izuzetno važna karika u špijunskom lancu.
Tu su bile i razne banke, kao i preduzeća koja su Nemci formirali u Jugoslaviji. Godinu dana pre rata osniva se moćna Jugomontana, preduzeće koje je u nesrećnim ratnim godinama poslužilo za izvoz ruda iz Srbije. Nemačkoj nacističkoj mašineriji sirovine su bile izuzetno značajne, pa ne čudi njihovo ulaganje u pruge tokom perioda okupacije.
Oni koji su nacistima najviše pomogli bili su lokalni Nemci, koje je mašinerija malo po malo uvlačila u prljavu rabotu. Reč je o koherentnoj i dobro organizovanoj manjinskoj zajednici koja je imala svoja udruženja, organizacije, sportska društva, osnovne škole, pa čak i gimnaziju.
Svi Nemci koji su živeli u stranim državama bili su učlanjeni u Narodni savez za Nemce u inostranstvu.
Priredbe, izleti, štampa, film… sve te obične kulturne aktivnosti lokalnog stanovništva bile su plodno tle za širenje nacističke propagande.
Osnovana je Folksdojčerska centrala, nacistički centar za veze sa organizacijama nemačke narodnosti u inostranstvu.
Nacisti su ovladali i organizacijom Kulturbund lokalnih Švaba i tako je ona počela da radi po “firer” principu. Beogradska, zemunska i pančevačka organizacija Kulturbunda imale su svoje vođe.
Kampanja je postala toliko agresivna, da je jedan nemački putnički avion neposredno pred aprilski rat prilikom sletanja u Beograd u niskom letu prošao iznad igrališta nemačkog Sportskog društva u Zemunu i bacao letke.
Vlast je počela da suzbija ovu pojavu, koja je uzela maha, ali kasno…
Da je Beograđanima bilo jasno o čemu je reč, najbolje se videlo na demonstracijama 27. marta: ove prostorije su bile prve kamenovane i demolirane na samom početku protesta.
Istovremeno, ista sudbina je snašla i biroe u Pančevu i Zemunu. Prvi Srbi koji su bili obešeni i streljani u Pančevu odmah po ulasku nacista, sredinom aprila 1941. bili su upravo oni koji su zapamaćeni od strane komšija Folksdojčera da su tog dana na demonstracijama učestvovali u demoliranju biroa u ovom mestu.
Beogradske priče – Ljudi, ulice, trotoari, prolazi, sudbine…
