NAJNOVIJE
Top

Buktao je ogroman rat u Evropi i na afričkom kontinentu u proleće 1940.

Sukob koji će u istoriju čovečanstva ušao kao najveća katastrofa ikad, poznat kao Drugi svetski rat, u to vreme ostavio je našu tadašnju zemlju, delovalo je, sigurnom, po strani od razaranja.

U beogradskoj štampi 1940. godine veliki rat koji je već buktao na tri kontinenta delovao je kao daleki užas koji će ipak mimoići naš narod…

Zato se u prestonom Beogradu, kao i u većem delu Kraljevine Jugoslavije, narod potajno nadao da će nas nesreća zaobići pa su mučne izveštaje u novinama držali kao nešto što se dešava tamo nekome i što neće (opet) pogoditi ovde. Jer, još uvek strašne rane od prošlog Velikog rata nisu počele da zaceljuju…

Ali s vremena na vreme u tadašnjoj štampi mogla se pročitati po neka rečenica čisto da osvesti ljude da se zlo nadvilo.

Upozorenje na mogući užas: izložba maketa avionskih bombi na Terazijama u cilju osvešćivanja građana o važnosti mera u slučaju napada na Beograd iz vazduha. Iako je bilo i onih koji su se smejali “paranoji”, surovim raspletom sudbine upravo će ovakve bombe ubrzo padati po gradu…

Uvek je, pa i tada, organizacija ishrane stanovništva u vanrednim i ratnim prilikama bila jedna od najtežih.

Negde sredinom maja, dakle skoro godinu dana pre nacističkog razaranja glavnoga grada, Odsek za ishranu Opštine grada Beograda za staranje o prehrani beogradskog stanovništva objavio je poziv da „Beograđani koji žele da u slučaju mobilizacije ili rata ostanu u Beogradu ili Zemunu treba da se jave za legitimacije za ishranu“.

U zahuktaloj prestonici kakva je Beograd bio u proleće 1940. godine, malo ko je verovao da je moguće da se desi katastrofa, i da treba da se prijavi na nekakav “spisak za hranu u slučaju rata”

Starešinama zadruga-porodica, kao i samcima, valjalo je na četvrtini tabaka hartije ispisati imena starešine zadruge i svih članova porodice za koje će se pribavljati hrana.

Pored imena označavane su za svakog člana njegove godine, zanimanje, ulica, broj kuće i kvart.

Svaki podnosilac te prijave trebalo je da donese tri dinara za legitimaciju.

Za svaki kvart su bili određeni datumi pa su tako stanovnici I, II, III i IV kvarta (prereča današnjih opština ili mesnih zajednica) podatke predavali u kancelariji nadzornika Jovanove pijace (bila smeštena u Gospodar Jovanovoj ulici, porušena posle Drugog svetskog rata).

Žitelji V, VI, VII i VIII kvarta legitimaciju su dobijali u kancelariji Požarne komande na uglu Bitoljske (današnja Ilije Garašanina) i Hartvigove ulice (današnja Beogradska).

Nekadašnja Požarna komanda, sanašnji SRC Tašmajdan

Stanovnici iz IX i X kvarta donosili su prijave u zgradi Osnovne škole Njegoš, tada u ulici Zrinjskog 29, dok su se oni iz XI kvarta javljali u zgradi Osnovne škole na Dušanovcu u Vojvode Gligora 36 (današnja Ustanička).

U zgradi Osnovne škole na Senjaku u Koste Glavinića 1 svoje podatke ostavljali su oni koji su naseljavali XII, XIII i XIV kvart.

Stara škola na Senjaku neposredno pred rušenje početkom 1970-tih

Za stanovnike Zemuna, koji će potpasti pod zloglasnu NDH već naredne godine, upis imena članova porodica vršio se u većnici gradskog odeljka na tadašnjem Pašićevom trgu.

Tako se Beograd spremao za rat, a nadao se životno da rata neće biti. Ulaskom nemačkih okupacionih snaga nakon razaranja započetog u zoru 6. aprila 1941. svi ti spiskovi su bili uzaludni, jer su pravljeni sa namerom da prestonicu drži kralj sa svojim državnim i vojnim aparatom, a ne Nemci sa kvislinzima.