Da li bi nesuđene zgrade na Tašmajdanu naružile ili ulepšale grad?

Kada je okončan Drugi svetski rat 1945. godine novo komunističko rukovodstvo zemlje krenulo je sa velikim izgradnjama po Beogradu.

Počelo je masovno građenje Novog Beograda zamišljenog da postane simbol novog društva, dokaz modernizacije i komunističke superiornosti. Ali, i za “stari” deo Beograda bile su predviđene intervencije kako bi se “ispravile greške iz prošlosti“.

Prema tom planu “rekonstrukcije” centra grada, iz 1948. godine, bilo je predviđeno, između ostalog, i da se sagrade nova zdanja oko Bulevara kralja Aleksandra (tada Bulevara Crvene armije), kod Tašmajdana, i to čak tri monumentalna objekta – Doma Centralnog komiteta Narodne omladine Jugoslavije, Umetničkog muzeja i Кoncertne dvorane.

Zanimljivo je da su za sve ove zgrade do 1950. godine bili urađeni projekti, i čak bile izdate i građevinske dozvole, ali do njihove izgradnje – nikada nije došlo.

Bio je tek započet Dom Centralnog komiteta Narodne omladine Jugoslavije na čijim temeljima je kasnije, posle 1954. godine, izgrađen sadašnji hotel „Metropol“.

Nekoliko faktora je doprinelo da na ovom prostoru nikada ne nikne nijedan od socrealističkih mastodonata, predviđenih prvom idejom. Glavni je bila ekonomska kriza pa je moralo da se gradi samo najnužnije za novi sistem – fabrike, radnički stanovi i infrastruktura.

Dom Centralnog komiteta Narodne omladine Jugoslavije bio je predviđen na lokaciji između sadašnjeg Bulevara kralja Aleksandra i ulica Кarnegijeve, Ilije Garašanina i Beogradske (tada Ulice narodne republike), gde je prethodno, u Kraljevini, već bio planiran Univerzitetski centar. Dom je trebalo da bude povezan pešačkom stazom sa crkvom Svetog Marka

Druga zgrada je trebalo da bude Umetnički muzej na Tašmajdanu. Razlog za izgradnju muzeja je činjenica da Narodni muzej, od svog osnivanja, nije imao svoju zgradu i da se zbirka povlačila po nekoliko gradskih kuća sve do provizornog smeštanja u zgradi Novog dvora, odnosno, u konaku Кneginje Ljubice.

Za rad na Muzeju na Tašmajdanu izabran je čuveni beogradski predratni arhitekta Miladin Prljević. Ulaz u Muzej trebalo je da bude iz današnje Beogradske ulice. Kako ni za ovaj projekat nije bilo novca, Narodni muzej je preseljen na Trg republike u bivšu zgradu predratne Hipotekarne banke gde je i danas.

Ipak, na lokaciji nesuđenog Muzeja kasnije je izgrađen Tašmajdanski park.

Mnogi Beograđani danas ne znaju da je park stvar relativno novijeg datuma i da je istorija tog prostora daleko drugačija od mirne gradske zelene oaze, kako danas izgleda.

Poslednji od tri planirana objekta duž Bulevara bila je Кoncertna dvorane, arhitekte Branka Bona. Trebalo je da se nalazi na uglu ulica Кumanovske, Кneginje Zorke i Bulevara kralja Aleksandra, preko puta zgrade Univerzitetske biblioteke, u današnjem prostoru koji je nedavno dobio ime “Park Mike Oklopa“, po legendarnom beogradskom piscu iz osamdesetih.

Za ovo zdanje je čak bila izdata i građevinska dozvola u junu 1950. godine ali zgrada nikada nije sagrađena. I za to je takođe nedostajao novac, a deceniju kasnije, kada su se stvari malo stabilizovale, na obodu te površine izgrađen je soliter Savezne građevinske komore.

Dok danas šetamo ovim prostorom, jednom od najlepših gradskih centralnih celina, možda bi smo mogli da za par trenutaka uložimo napor i pokušamo da zamislimo izgled sa ovim nikad izgrađenim zdanjima: da li bi zaista obogatila ovaj deo Beograda ili bi mu grubo promenila identitet, naruživši ga?