Predsednik Opštine grada Beograda prof. inž. Milan Nešić potpisao je 8. marta 1931. godine odluku da se raspiše konkurs za zvanični grb grada Beograda uz zahtev ”da se u širem krugu čuju svestrana mišljenja pre raspisivanja konkursa”.
Već 31. marta 1931. godine održana je sednica kojoj su prisustvovali slikari Beta Vukanović, Uroš Predić, Dragi Stojanović, Ivan Šobajić i Živojin Lukić, profesor Univerziteta Bogdan Popović, državni savetnik Živan Živanović i general u penziji Milan Nikolajević.
”Razvila se živahna debata o novom grbu grada Beograda u kojoj su svi prisutni učestvovali zastupajući svoja mišljenja, u kojima su se često veoma razilazili. Gospođa Beta Vukanović i univerzitetski profesor g. Bogdan Popović isticali su od samog početka princip jednostavnosti grba; akademski vajar Lukić nastojao je da se utvrde elementi grba, kako bi se odmah pokušalo s plastičnim izvođenjem; g. Čarapić je polagao najveću pažnju na heraldičke zakone po kojim se svaki element mora prikazati na izvestan način; g. Živan Živanović i general Nikolajević isticali su istorizam nove periode”, pisala je ovim povodom tadašnja beogradska štampa.
Druga sednica je održana 6. aprila 1931. godine a na nju su pozvani i profesori univerziteta Aleksa Ivić, Branko Popović, Vladimir Ćorović i Nikola Vulić. Na toj sednici prisutnima je predočen član 111 iz Nacrta Zakona o opštinama iz 1914. godine koji nikada nije usvojen zbog izbijanja Prvog svetskog rata.
Nacrt je predviđao da ”beogradska opština ima svoj grb koji se sastoji iz dva polja”. ”Donji deo završava se u šiljak. U donjem su polju zidine rimskog kastela Singidunuma, a na podnožju njegovom na reci, rimska lađa (trirem), sa rimskim jedrima. U gornjem je polju Nebojšina kula u donjem gradu, oblika kakav je imala u srednjem veku, sa dvoglavim belim orlom bez krune od kog polaze svetli zraci na sve strane”.
Dr Stanojević rekao je da se u grb grada mora uneti ”slika grada i varoši i to keltsko-rimsko utvrđenje; izgled Beograda iz 1403. godine po opisu Konstantina Filozofa i slika Beograda sa početka 19. veka”, potom ”neki događaji iz istorije Beograda i to proglas Beograda prestonicom iz 1403. godine, osvajanje Beograda 1806. godine i proglas oslobođenja i ujedinjenja 1918. godine” i na kraju ”simbolične slike i figure i to: geografski značaj Beograda na sastavu dveju reka kao ključan za prodiranje na Balkan i sa Balkana u srednju Evropu; Beograd kao simbol borbe za slobodu i Beograd kao duhovno središte celog našeg naroda”.
Prof. Aleksa Ivić obavestio je članove ”da je pregledao bečke arhive i tu našao akt austrijskog Ratnog veća iz perioda austrijske okupacije Beograda 1717-1739, na kojem su članovi između ostalog raspravljali i o novom grbu grada Beograda”, pisala je Marija Ilić-Agapova u knjizi ”Ilustrovana istorija Beograda”.
Treća sednica, održana 11. maja 1931. godine počela je izlaganjem slikara Uroša Predića koji je izradio skicu grba Beograda na osnovu predloga grba iz 1914. godine, pohvalivši ga znatno. ”Ne znam ko su mu bili projektanti, ali im se mora priznati, da su bili dobro inspirisani. Oni su, pre svega, duboko razumeli veliku drevnost ovog grada koji je video kako dolaze i nestaju redom njegovi osvajači i gospodari. Zato su se projektanti vratili u doma rimskog Singidunuma i stavili u dno grba klasičnu triremu”.
Potom je na sednici izabran Uži odbor koji su činili Stanoje Stojanović, Uroš Predić, Bogdan Popović, Živojin Lukić, Dragi Stojanović i Ilija Šobajić.
Sednica Užeg odbora, održana 19. maja 1931. godine, počela je izveštajem prof. Alekse Ivića koji je ustanovio da je ”Beograd počinjući od srednjeg veka, kada su u njemu vladali Mađari, pa do najnovijeg doba – dva puta menjao svoj grb”.
“Grb Beograda iz mađarske periode identičan je s grbom iz 1914. godine. Najranije podatke o ovom grbu nalazimo u delu nemačkog istoričara Fugera, zatim kod Hefnera – koji za ovaj grb veli, da je on heraldička kombinacija grba stare i nove mađarske države sa kulom, koja pretstavlja grad Beograd. Drugi grb, nezavisan od ovog srednjevekovnog mađarskog grba, koji je bio na snazi i u doba despota Stefana dobio je Beograd za vreme austrijske vlade u Beogradu od 1717 do 1739”, rekao je prof. Ivić.
Stručni odbor predložio je upravi grada Beograda skicu novog grba sa utvrđenim elementima koji je izradio univerzitetski profesor i akademski slikar Branko Popović po kojoj je raspisan javni konkurs za grb grada Beograda.
Na konkurs, raspisan 30. septembra 1931. godine, javilo se 56 umetnika od kojih je prvu nagradu dobilo rešenje beogradskog slikara Đorđa Andrejevića-Kuna.
Članovi žirija su doneli odluku uz obavezu da slikar u konačno rešenje unese i neke izmene. ”Da se na četvrtastom kamenju dopišu kule motrilje istog oblika, da se zamračeni prostor u dubini kapije probije tako da se dobije u perspektivi otvor, da se vodoravna linija na kojoj stoji grad zaseče počev od zidina, kako bi se na taj način bolje istakao položaj Beograda”, pisalo je u zahtevu žirija.
Na sednici Odbora opštine grada Beograda, koja je održana 10. decembra 1931. godine pod predsedavanjem predsednika Milana Nešića, usvojen je jednoglasno predlog grba grada Beograda koji je izradio Đorđe Andrejević–Kun kao novi, zvanični, grb grada Beograda.
Pet dana kasnije, 15. decembra 1931. godine, ovu odluku Odbora odobrio je Ministar unutrašnjih dela Kraljevine Jugoslavije i naš grad je dobio grb koji je, uz manje izmene, i danas zvaničan grb grada Beograda.
Tako je Đorđe Andrejević–Kun postao autor grba grada Beograda prema nacrtu njegovog mentora i slikara Branka Popovića. I tu dolazimo do mračne poente priče o grbu Beograda.
Branko Popović je smatrao da je Kun jedan od najtalentovanijih mladih srpskih umetnika i bio je njegov mentor koji ga je zdušno podržavao na početku karijere. Grb Beograda, delo Đorđa Andrejevića-Kuna, briljantno je rešenje koje je izdržava test vremena skoro čitav vek. Međutim, nema sumnje da su simpatije Branka Popovića za mladog umetnika, ugled koji je Popović uživao u javnosti i činjenica da je on radio skicu po kojoj je raspisan konkurs bile uzete u obzir od strane članova žirija kada je donošena odluka.
Međutim, trinaest kasnije, 1944. godine, Đorđe Andrejević-Kun nije zaštitio svog mentora slikara Branka Popovića. Kun, učesnik Španskog građanskog rata i revolucionar, vratio se sa partizanskom vojskom, u kojoj je uživao veliki ugled, u Beograd, a njegovog zaštitnika Branka Popovića nova komunistička vlast odmah je uhapsila.
Bilo je to iznenađenje jer je Popović na početku nemačke okupacije bio zatočen u banjičkom logoru pošto je bio heroj balkanskih ratova i solunac. Uspeo je da se nekako spase iz logora, vratio se na funkciju dekana Tehničkog fakulteta i odbio da potpiše Apel srpskom narodu kvislinške vlade Milana Nedića.
Streljan je u novembru 1944. bez suđenja, a jedini trag da se to dogodilo spisak je ”105 streljanih narodnih neprijatelja”, na kome se nalazilo i ime Branka Popovića, koji je 27. novembra 1944. godine objavio dnevni list “Politika”.
Popovićev stan i atelje u Knez Mihailovoj 24 potom je odmah dodeljen njegovom učeniku, partizanskom heroju – Đorđu Andrejeviću Kunu!
Tako se priča o nastanku zvaničnog grba našeg grada završila tipično na naš način.
Autor: Goran Vesić
Beogradske priče – Ljudi, ulice, trotoari, prolazi, sudbine…
