Riblja pijaca na Terazijama

Krajem 19. i početkom 20.veka Beograd je imao samo jednu pijacu – Veliku pijacu.

Nalazila se na prostranom četvorougaonom trgu koji je presecao nekadašnji Stambolski sokak, a kasnije ga je delio na dve ulice, Vasinu i Uzun Mirkovu. Danas je nama ova lokacija poznata kao Studentski trg.

Na tom prostoru pijaca je zahvatala desni niži deo, dok je levo bliže tvrđavi, bilo tursko groblje, na koje se dolazilo mnogim uskim popločanim putićima. Ovim prilazima groblju dolazili su i oni koji su išli na pijacu. Kasnije, po iseljenju Turaka iz Beograda, groblje je raskopano, zemljište nivelisano i na njemu je podignut park, uz koji je pijaca ostala sve do svoga kraja, odnosno nekoliko godina posle Prvog svetskog rata.

Do 1862. godine Velika pijaca se zvala još i Policajska, jer su se južno baš prema njoj, nalazile dve policije, srpska i turska.

Turska je ispražnjena 4. juna 1862. odmah sutradan po krvavom događaju na Čukur česmi, a već 5. juna sklonjena je i Velika pijaca od turskog bombardovanja koje je započelo sa Kalemegdana.

Tada je odseljena na Terazije. Sve to trebalo je da bude kratkog roka, dok prođe opasnost od ponovnog bombardovanja i ugase se fitilji, koje su turske tobdžije držale upaljenim iz 200 gradskih topova, uperenih na varoš.

Terazije se, međutim, uopšte nisu nadale ovakvom gostu. Baš tada su se ulepšavale da postanu beogradsko šetalište, na koje će dolaziti žitelji sa svih strana grada da se prohodaju i uživaju u njegovom najlepšem delu.

Na izabranom mestu ispred sadašnjeg hotela „Moskva“ tada je tek bila dovršena lepa Knez Miloševa česma, podignuta njemu u spomen posle njegove smrti. Na česmu su bezobzirno nasrnuli ribari, preseljeni zajedno sa pijacom, sa svojim koševima od vrbovog pruća u kojima su njenom slatkom i svežom vodom iz četiri lavovske čeljusti oživljavali već premrlu dunavsku ribu.

Nova česma bila je već oštećena, pošto je jedna turska granata pogodila u teme i raznela sa njenog vrha lepu i koketnu kamenu vazu, kakvu više nikad nije dobila.

Kasnija zamena drugom vazom nije uspela, a česma je potom 1911. preseljena na Topčider.

Ostali pijačni prodavci ređali su se sa obe strane Terazija, u pravcu Vračara.
Pijaca je na Terazijama ostala čak osam godina i četiri meseca, do 1. oktobra 1871.

Kada su vlasti odlučile da vrate Veliku pijacu na staro mesto kod Velike škole to je objavljeno čak i u Srpskim novinama, ali i plakatima koji su razneti po Beogradu, a u njima je pisalo:

1. oktobra dići će se pijaca sa Terazija i držaće se na glavnoj pijaci kod Velike škole i na placu kod Zelenog venca. Ovo se od strane suda saopštava građanstvu, kako oni koji dolaze radi prodaje svojih proizvoda, ali i oni koji su tu bili zbog kupovine, da ne idu na Terazije, već na ova označena mesta.

Za to vreme mnogo se izmenilo ranije mesto na kome je bila Velika pijaca. Na suprotnoj strani od bivše turske i nemaknute srpske policije dovršeno je Kapetan-Mišino zdanje i poklonjeno otečestvu. U njemu je bila Velika škola, pa su mnogi često pijacu zvali Pijaca kod Velike škole.

Pri povratku pijace na staru adresu jedan deo se preselio na Zeleni venac i smestio na opštinski plac, a drugi je ostao.

Tada je u Beogradu postojala i treća pijaca, tzv „Mali pijac“ na Savi, na onom mestu gde most za Zemun prelazi preko Karađorđeve ulice i nju je često reka plavila, dok je četvrta beogradska pijaca bila Cvetni trg.

Ona je značajna po tome što je na njoj 1886. godine podignuta prva pokrivena pijačna hala, na ponos cele okoline, koja je dugo godina postojala, sve dok kasnije nije prepravljena u prvu beogradsku samoposlugu.