Vešala za desperadosa u mantiji

Кriminal je bio problem u nekadašnjem Beogradu, čak i pre više vekova. Prestupi iz koristoljublja bIli su najčešći, pa su tadašnje vlasti morale da se najviše obračunavaju sa tom vrstom prestupnika.

Takvih kazni bilo je dosta često o čemu posebno upečatljivo svedoči slučaj iz 1799. godine sa pogubljenjem jednog, nekada sveštenog lica, koje je svojim postupcima dobrano oskrnavilo ovaj uzvišeni poziv. Reč je o jeromonahu J. Mihajloviću.

Sačuvani podaci ne govore o Mihajlovićevoj ličnosti i poreklu, ali ono što je danas moguće rekonstruisati jasno ukazuje da je bio veoma problematičan čovek. Najpre je živeo u Sremu kao sveštenik da bi bez razloga napustio mesto i zatražio jednu od zemunskih parohija, koju međutim nije dobio.

Ipak, prešao je u manastir Кovilj, ali se ni tu nije dugo zadržao. Godine 1798. došao je u sukob sa šajkaškim vlastima, te su mu ove oduzele sve lične stvari, a njega proterale u Tursku, odnosno u Beograd.

Pošto nije imao sredstava ni za život ni za put da bi produžio eventualno dalje, tu je zastao. Кao prognanik dobio je besplatno utočište u mitropolijskom dvoru.

Jednom prilikom požalio se mitropolitu Metodiju na postupke graničarskih vlasti u Bačkoj, te je ovaj zamolio svog karlovačkog kolegu, da traži da se Mihajloviću vrate njegove oduzete stvari. Ipak, intervencija nije imala uspeha.

Verujući da se mitropolit nije založio dovoljno za njegovu stvar odlučio je da mu se osveti, i to ništa manje, nego da ga opljačka i ubije. Za svoj poduhvat zainteresovao je jedno lice iz kruga mitropolitove posluge.

Onda je određeno vreme za akciju. Ali, Metodije je imao sreće, napadačima slučajno nije pošlo za rukom da ga nađu i ubiju pa su ga opljačkali, njega i njegov “dvor”, odnosno, stan.

Pokupili su sav novac i stvari, koje su ih interesovale. Da bi što pre umakli od kazne, uzeli su i dva bolja konja iz mitropolitske konjušnice i iščezli u nepoznatom pravcu, ostavljajući za sobom ispreturane škrinje i razbacane stvari. Žureći, zaboravili su čak i sekiru kojom su nameravali da ubiju mitropolita.

Pohara je prijavljena turskim vlastima, koje su za beguncima odmah izdale poternicu. Posle nekog vremena, obojica su uhvaćena čak u Pazardžiku (Bugarska), odakle su vraćeni u Beograd, u koji su prispeli 7. septembra 1799.

Prestup je povukao za sobom smrtnu kaznu, koju je izrekao lično Mustafa paša, upravnik Beogradskog pašaluka.

Presuda je izrečena po kratkom postupku, i to bez apelacije. Vešanje je obavljeno na Savskoj kapiji Beogradske tvrđave i to istoga dana, s tim što Mihaіlović nije bio prethodno ni raščinjen kako bi to trebalo da se učini po kanonima pravoslavne crkve.

Leševi pogubljenih nisu smeli biti odmah skinuti sa vešala, verovatno radi zastrašivanja drugih prestupnika. Iz sačuvanih dokumenata se ne vidi tačno koliko su pogubljeni ostali na vešalima, ali u jednom pismu prote M. Pejića od 13. septembra iste godine stoji da Mihajlović „još visi na Savskoі kapiji“.