Gde lavovi čuvaju srpsku istoriju

Mnogi bi, kada vide skicu ove zgrade, pomislili da je to jedno od onih zdanja koja je Beograd jednom mogao da ima ili, čak, koje je i imao, ali je tokom burnih ratnih godina sravnjeno sa zemljom.

Ali, ova zgrada zaista postoji u Beogradu, samo je njeno mesto posve neobično za jedno tako reprezentativno zdanje.

To je Arhiv Srbije, skriven u kvartu između Univerzitetske biblioteke, Mašinskog fakulteta i Malog Tašmajdana, u jednoj uskoj, mirnoj ulici koja spaja Kraljice Marije i Bulevar kralja Aleksandra – Karnegijevoj.

Malo ko prolazi ovom ulicom i prečicom, a još manje obraća pažnju na palatu toliko vrednu divljenja, koja bi to bila kudikamo viśe kada bi se nalazila na nekom trgu ili prometnom bulevaru…

Ova zgrada delo je čuvenog arhitekte Nikolaja Krasnova, koji je projektovao mnoge simbole Beograda.

Beograd se odužio Nikolaju Krasnovu, velikom čoveku iz ruske emigracije – njegov spomenik otkriven je pre nekoliko godina baš u blizini ovog zdanja.

Zanimljivo je da je ova zgrada projektovana namenski za državnu arhivu, pa je Arhiv Srbije jedna od retkih institucija koja se nalazi u izuzetno reprezentativnoj zgradi, a da nije morala da se prilagođava njenoj arhitekturi, već da je to arhitekta uradio za njih.

Zgrada je podignuta 1928. godine, a na njoj se nalazi i skulpturalna dekoracija sa motivima grčkih filozofa.

– Zgrada je projektovana u duhu monumentalnog akademizma sa izraženom plastičnom dekoracijom na glavnoj fasadi. Akcenat ulazne partije pojačan je postavljanjem simetričnih figura lavova sa grbom, koji se nalaze u sklopu ograde pored glavnog stepeništa – objašnjeno je na sajtu Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda.

Arhiv Srbije je veoma važna institucija koja čuva istoriju naše zemlje, deponujući dokumenta još iz perioda kneževine i kraljevine, kako Srbije, tako i Jugoslavije.

Kako se razvijala prosveta, pravosuđe, šta se dešavalo u ministarstvima unutrašnjih i spoljnih poslova, kakve su bile finansije i privredna klima, sva ta dokumenta do 1941. godine, pa i u periodu okupacije, nalaze se u Arhivu.

Nikolaj Krasnov je, inače, projektovao obnovu Crkve Ružice, potom palate Ministarstva finansija i Ministarstva inostranih poslova u Kneza Miloša, potom današnje Jugoslovensko dramsko pozorište (nekada Manjež), pilone čuvenog visećeg mosta Kralja Aleksandra I, unutrašnjost Narodne skupštine.

Ovaj čovek dao je nemerljiv doprinos identitetu Beograda, a pomalo skrivena palata Arhiva Srbije predstavlja jedno od njegovih najznačajnijih dela.