Istorija Beograda bila je toliko turbulentna da su u pepelu stradala i tek sazidana velepna zdanja, dok mnoga nikada nisu ni ugledala svetlost dana. Rat, nemiri, razaranja, prekrajanja, odustajanja zbog novca, promena vlasti, prevrati, sve to satkano je i u arhitekturi današnjeg urbanog jezgra grada…
Ali, šta se dešava sa planovima, projektima, nacrtima i skicama grada koji više nisu u Beogradu, koji nisu čak ni u našoj zemlji, već negde po arhivima Evrope, u privatnim kolekcijama, na aukcijama? Jer, i to je Beograd i njegova istorija.
Neka od tih dokumenata izuzetno su vredna, ne samo kao istorijska građa, već i kao umetnička dela.
Tako se nedavno u Nemačkoj pojavio veliki album, u dva toma, sa luksuznim koricama. A u njemu nisu bile fotografije, već crteži i akvareli. I to nisu bili obični radovi, već nacrti enterijera Novog dvora u kome bi stolovao srpski kralj Petar I Karađorđević, rad nemačkih arhitekata Augusta i Elze Bose iz 1912. godine.
Nažalost, ostali su samo na papiru. Taj projekat sticajem globalnih okolnosti nije realizovan.
Ali, sam izgled albuma govori u prilog činjenici da se ozbiljno radilo na projektu, čak dve godine. U njemu je čak 50 crteža vodenim bojama, 65 crteža olovkom i 6 velikih planova. Album je dimenzija metar sa metar i težak čak neverovatnih 80 kilograma. Nepoznato je po kojoj se ceni prodaje, a aukcijska kuća iz Nemačke iznos daje samo na upit, i to ne svakome.
Postoje čak i negativi, koji su služili za izradu fotografija, a za kopiju kataloga koji je bio slat u Beograd, zajedno sa uzorcima materijala koji je trebalo da se ugradi u Novi dvor.
Kralj Petar učestvovao je u odabiru materijala i konsultovan od strane Boseovih u svakom važnom koraku. Prvi svetski rat, ipak, ruši planove, a tokom nemačkog bombardovanja 1915. porušen je čak i deo dvora.
Ovo zdanje je, na kraju, po obnovi nakon Prvog svetskog rata dobilo potpuno drugačiji izgled od onog koji je kralj Petar I zamišljao, bar kada je reč o enterijeru.
Njegov sin, prestolonaslednik Aleksandar I Karađorđević opredelio se za potpuno drugačiji, kitnjasti francuski stil, odbacivši tako ovaj nemački.
Novi dvor se, inače, nalazi na Andrićevom vencu i služi kao sedište predsednika Srbije.
Kraj njega je Stari dvor u kome je danas Skupština grada Beograda. Oba zdanja čine jedninstvenu kulturno-spomeničku celinu.
Kako Stari dvor nije bio adekvatan za život kralja, podignut je Novi, ali se Petar I ipak u njega nije uselio, već ga je prepustio svom nasledniku kralju Aleksandru.
O promeni njegovog izgleda danas nema govora, ali za istoriju Beograda je važno da se vide i ovi vredni albumi, koji upečatljivo svedoče ne samo o istančanom senzibilitetu jednog srpskog kralja već i želji da Beograd dobije tako reprezentativan i moderan dvorac.
Sken kataloga: aukcijska kuća Antiquariat Banzhaf
Beogradske priče – Ljudi, ulice, trotoari, prolazi, sudbine…
