Malo je mesta koja su bila tako zvučna i poznata, a odavno ih nema na mapi grada.
Beogradski Mali pijac može da zahvali stihovima starogradske muzike što je ostao u sećanju Beograđana do današnjih dana!
“Mali pijac, eto tako, potopila Sava. Moga diku, eto tako, zabolela glava“, pevalo se u originalu, a stihovi su postali popularni i posle rata, pa su uz male modifikaciju prepevani.
“Beogradski mali pijac poplavila Sava, moju dragu, eto tako, zabolela glava“, tako je pevao Predrag Živković Tozovac, dok je u verziji Goce Stojićević umesto dike ili drage – dragan.
Zamislite samo tu pijacu iz 19. veka – reka ljudi skupljala se oko prodavaca koji su iz Šumadije i Srema donosili sveže voće, povrće i meso, preskakali gajbice sa tek ulovljenom ribom iz Save.
Teško je stvoriti u glavu sliku pijace u vreme kada prodaja na otvorenom nije bila naročito uređena – zasigurno je tu bila gomila naroda, prodavci i roba, čulo se dovikivanje, pozivanje mušterija, poneka razmirica…
Pijaca je bila kaldrmisana, smeće se redovno odnosilo. Ipak, jedan deo ove čuvene pijace ne morate da zamišljate – sačuvan je do danas.
Brižljivo isklesan krst u crvenkastom kamenu, jednostavan, bez mnogo dekoracije i natpisa, ograđen niskom ogradom bio je simbol Malog pijaca i ono što vanvremenski sliku prodavaca, kupaca i robe stavlja u kontekst Beograda – hrišćanskog, tek oslobođenog od Turaka.
Ovaj očuvan, originalni krst sa Malog pijaca ili Male pijace nalazi se u parku kod Ekonomskog fakulteta, nedaleko od nekadašnjih dolaznih perona BAS. Reč je o veoma značajnom spomeniku.
U vreme kada je podignut, u Beogradu umetnost nije bila naročito razvijena – država se tek podizala. Na javnim prostorima tada su se često viđali spomenici u vidu krsta. To je bio jednostavan, skroman i nedvosmislen simbol pobede nad Osmanskim Turcima.
Ono što ovom krstu daje posebnu važnost jeste da je to jedini originalni sačuvan spomenik u vidu krsta iz tog perioda. Njega je podigao 1862. godine trgovac Ćira Hristić u čast boraca koji su stradali oslobađajući Beograd 1806. godine.
Spomenik je bio podignut nedaleko od mesta na kome se sada nalazi, ispred nekadašnjeg hotela “Bosna” koji je kasnije porušen, a začuđujuće da na njegovom mestu zatim nije bio sagrađen nijedan novi objekat.
Manje poznato ime ove pijace dodeljeno joj je dve godine po postavljanju krsta: “Pijaca svetog Nikole”.
Mana su joj, kao što i poznata pesma kaže, bili potopi.
Sava se u tom periodu neretko izlivala i tada bi paralisala trgovinu na ovoj značajnoj tržnici za Beograd.
Beogradske priče – Ljudi, ulice, trotoari, prolazi, sudbine…
