Kafana u koju je stigao prvi bilijarski sto u Beograd – pre 200 godina

Preko puta Saborne crkve u Beogradu u Ulici kralja Petra u broju šest nalazi se jedna kuća na sprat građena u balkanskom profanom stilu.

Sagrađena je po naredbi kneza Miloša 1820. godine i u njoj je stanovao čuveni beogradski lekar Ećif Toma, kome je veliki knez ovu kuću poklonio zbog naročitih usluga “svome otečestvu”.

U prizemlju Ećif Tomine kuće odmah je otvorena kafana, koja se u početku zvala “Ećif Tomina”, sve do 1892, da bi joj novi vlasnik kasnije dao još jednostavniji naziv “Kod Saborne crkve”.

Međutim, kaže danas jedna od najpoznatijih gradskih legendi, na intervenciju vladike Inokentija, gazda je morao da pozove firmopisca i da promeni naziv tada već čuvene kafane.

Firmopisac je to učinio, a kako se čitava priča odigrala iznenada i pod prinudom crkvenih vlasti, zakupac nije imao ideju o novom imenu, pa je jednostvano ostavio samo “?”, što se održalo sve do današnjeg dana.

Ova kuća nadživela je sve zgrade koje su u ono vreme sagrađene u varoši beogradskoj, pa samim tim i kafana u njenom prizemlju nosi epitet najstarije beogradske.

Ali, iako je kafana tako jedan od najčuvenijih beogradskih objekata, ono što se malo zna jeste da je još 1823. godine u “Ećif Tominu kafanu” stigao prvi bilijar! I to pravo iz Nemačke. Vrlo brzo je ova igra postala omiljena među Beograđanima.

Prema nekim drugim izvorima, zabeleženo je da je prvi bilijar u Srbiju došao nešto kasnije 1834. godine, ali su svi saglasni da se prvo igrao u kafani “Znak pitanja” gde je služio prvenstveno za razonodu viđenijih ljudi u Beogradu.

Kada je reč o drugim mestima, postoje i pisani dokumenti da se na Cetinju pojavio prvi bilijar sto 1839. godine i da je Njegoš veoma voleo ovu igru. Čak je i njegova kuća dobila ime po novoj zabavi – danas čuvena Biljarda.

Ono što je interesantno je činjenica da je u Srbiju, prvo stigao bilijar, a tek onda klavir!

Na svega nekoliko stolova u varoši, beogradski mladići su neumorno visili po čitav dan. Zabeleženo je kako Aleksa Simić piše lično Knezu Milošu o jednom čoveku: “Njegovi su poslovi od meane do meane, od bilijara na bilijar”.

Strast igranja je bila toliko jaka da je do 1840. godine predlagano preko novina da se on uvede i u Čitalište “samo da bi se članovi zborili”.

U Evropi se bilijar igra još od petnaestog veka, i posebno je bio popularan na dvoru francuskog kralja Luja XI. Bio je omiljena zabava plemićkih porodica praktično sve do 19. veka, kada postaje uobičajeni sadržaj gradskih kafana.

Takmičarski bilijar u našoj zemlji postoji od 1995. godine kada je osnovana Bilijar Federacija Jugoslavije. Tada je nekolicina zaljubljenika učinila istorijski korak i počela da razvija sportski bilijar.

Cilj osnivanja je bio da se bilijar izvuče iz kafanskog miljea i zagušljive, skoro pa uvek nekako incidentne atmosfere, i smesti tamo gde i pripada, u prave takmičarske okvire.

A stolovi sa zelenom čojom, šarene kugle i štapovi, i danas su, posle skoro tačno 200 godina, sastavni deo ponude mnogih beogradskih klubova.